Homo in de kerk – thuis of kruis? Deel 2: praktische tips voor kerken

Het eerste deel van dit tweeluik eindigde met een oproep om andersgerichte gemeenteleden te omarmen. Zij hebben net zoveel behoefte om gezien, gehoord en gewaardeerd te worden als ieder ander mens. Hier ligt een taak weggelegd voor de kerkelijke gemeenschap. Hoe geef je dat vorm als gemeente? In dit tweede deel wordt een zevental adviezen gegeven. Onderaan dit artikel worden ze nog eens overzichtelijk opgesomd.

1. Gebed

Allereerst een welgemeende oproep tot gebed. We mogen onze zorgen en de zorgen van onze broeders en zusters in Gods handen leggen. Persoonlijk, in de binnenkamer, maar ook openbaar, vanaf de kansel. Juist het gebed met de gehele gemeente samen is krachtig en getuigd van grote betrokkenheid. Dat gebed mag best specifiek zijn en Gods hulp en bijstand afsmeken bij vragen en noden rondom identiteit en zaken op emotioneel niveau. 

Je breed gedragen weten in gebed is een zegen. De gemeente en de voorganger hebben hierin dus een belangrijke rol. Tegelijk kan gebed ook een extra aanzet zijn om in de praktijk van alledag meer oog te hebben voor homo’s in de gemeente. Als we bidden, dient zich als het goed is tegelijk heel direct de vraag bij ons aan: wat doen wij er zelf aan? Hoe gaan wij als gemeenschap om met de noden van hen die zich tot hetzelfde geslacht aangetrokken voelen? Dragen wij hun lasten? 

2. Verwelkomende houding

‘Ik ben homo.’ Denk je eens in dat je kind, je broer of zus of een bevriend gemeentelid je dit toevertrouwt. Wat schiet er door je heen? Voel je je ongemakkelijk? Bedroefd? Aangevallen?

Als het over homoseksualiteit gaat komen gedachten als ‘zonde’, ‘mag niet’ of ‘ik wil hier niets mee te maken hebben’ al snel in ons op. Dat is begrijpelijk. Reken maar dat veel christelijke homo’s zelf ook maar al te bekend zijn met die gedachten. Een opgeheven vinger en een gevoel van afwijzing is niet wat zij nodig hebben. Ons standpunt met betrekking tot homoseksualiteit kennen zij heus wel. Empathie en een luisterend oor, daar zijn zij mee geholpen. Geen oordeel maar omarming.

Natuurlijk kunnen er situaties zijn waar het wel nodig is om je uit te spreken. Om te wijzen op Gods Woord. Maar dit tweede advies draait om de algemene houding die de gemeente en haar leden hebben ten opzichte van andersgerichte (doop)leden. Is dat een houding van oordeel of van verwelkomen?

3. Persoonlijke aandacht 

Om je werkelijk onderdeel te voelen van de gemeenschap die de kerk als het goed is vormt, is het krijgen van persoonlijke aandacht heel belangrijk. Dit geldt voor alle gemeenteleden, maar in het bijzonder voor singles, omdat zijn thuis vaak minder of geen sociale geborgenheid hebben. Deze persoonlijke aandacht kan variëren van extra pastorale aandacht tot de meest alledaagse dingen als een regelmatige uitnodiging om mee te komen eten of een spelletje te komen doen.

4. Betrokkenheid stimuleren 

Een gemeenschap wordt vormgegeven door gezamenlijke betrokkenheid en verantwoordelijkheid. Het is daarbij van belang dat iedereen zijn plaats krijgt en mee mag doen. Als het goed is vormen we als kerk samen het lichaam van Christus. Daarin heeft elk lid zijn taak. Toch gebeurt het soms dat gemeenteleden vanwege hun seksuele gerichtheid door andere leden of de kerkenraad maar liever aan de zijlijn gehouden worden. Maarten leiding laten geven bij de JV? Liever een ander. In de kerkenraad zal hij al helemaal nooit komen. Dat voelt veilig voor de gemeente en er hoeft dan niemand voor het hoofd gestoten worden. Maar voor Maarten voelt het als een gebrek aan vertrouwen. Hij wordt in feite als onvolwaardig lid gezien. Afwezigheid in kerkdiensten kan een signaal zijn van verminderde betrokkenheid en gezienheid. Laat dat geen reden zijn om mensen minder te betrekken, maar juist meer. 

5. Passende pastorale zorg 

Mensen die op hetzelfde geslacht vallen hebben een persoonlijk vraagstuk in hun leven waar niet iedereen zich even goed in kan verplaatsen. Om hen passende pastorale zorg te bieden kan een speciaal daarvoor toegeruste ambtsdrager uitkomst bieden. Het is daarnaast goed om te beseffen dat het niet voor iedereen even makkelijk is om een kerkenraadslid in vertrouwen te nemen. Zo kunnen ambtelijk gezag, het zwarte pak en een flink leeftijdsverschil een kloof vormen voor jongeren. Ga dan maar eens vertellen over de gevoelens waar je mee worstelt. Voor hen kan het enorm helpen als er laagdrempeligere opties zijn, zoals vertrouwenspersonen. Dit kunnen mannen en vrouwen zijn van uiteenlopende leeftijden.

6. Aandacht voor het thema homoseksualiteit 

Om andersgerichte leden en doopleden beter te begrijpen is het goed om het onderwerp homoseksualiteit op de agenda te zetten. Openheid en begrip zijn van groot belang bij gemeenschapsvorming. Een themapreek waar bewogenheid en liefde in doorklinkt kan iemand die worstelt enorm goed doen. Via bijvoorbeeld een gemeenteavond kunnen gemeenteleden toegerust worden en het geeft een positief signaal af. Het gevoel serieus genomen en gezien te worden kan het verschil maken tussen bij de kerk blijven of vertrekken.

Daarnaast kan er in de kerk een stapeltje Struggel-folders neergelegd worden. Dat is een laagdrempelige manier om het thema homoseksualiteit en de mogelijkheid om erover te praten met gelijkgestemde ervaringsdeskundigen onder aandacht te brengen. Een verwijzing naar Struggel in het kerkblad valt onder dezelfde categorie.

7. Liefde boven angst 

Tot slot een aanmoediging voor de kerk. Homoseksualiteit is een lastig onderwerp. Voor veel mensen ligt het buiten hun belevingswereld, het is Bijbels gezien beladen en de argusogen van de seculiere maatschappij maken het er ook niet makkelijker op. Tegelijk is het een test voor ons als gelovigen. Slagen we erin om liefde te laten prevaleren boven angst? Omarmen we onze andersgerichte broeders en zusters in plaats van ze aan hun lot over te laten? Verlenen we hen menselijke waardigheid, mogen ze er volledig bij horen? Doen we ons best om Christus na te volgen als leerlingen in de liefde, ook als we het moeilijk vinden? Laten we Hem volgen die jota noch tittel van de wet voorbij laat gaan, maar tegelijk eet met de tollenaren en de zondaren. Een zegen voor ons allen! 

De zeven punten nog eens opgesomd en kort toegelicht: 

1. Gebed: bid gemeentebreed en vanaf de kansel specifiek voor homo’s

2. Verwelkomende houding: wees empathisch en luister zonder te oordelen

3. Persoonlijke aandacht: heb oog voor singles, nodig ze uit, breng tijd met hen door

4. Betrokkenheid stimuleren: laat hen als lid van de gemeente volledig meedoen

5. Passende pastorale zorg: overweeg toegeruste ambtsdragers en vertrouwenspersonen

6. Aandacht voor het thema homoseksualiteit: ga als gemeente aan de slag met het onderwerp

7. Liefde boven angst: omarm andersgerichte broeders en zusters